روزهای کم رمق کتابفروشی های لار

موهبت پیرغیبی ، زینب دلام | چارسوق لارستان: کتابخوانی و مطالعه، یکی از شاخص های مهم در توسعه فرهنگی هر کشور محسوب می شود. کتاب ها حافظ علوم بشری، وسیله انتقال دانش به دیگران و روشنگر زمان ها و نسل ها هستند. کتاب، این منبع مطالعاتی مفید و ارزشمند، سبب احیای تاریخ و فرهنگ ملت ها و اقوام مختلف است. کتاب و کتابفروشی به عنوان مفهومی مرتبط و متصل به یکدیگر، سال هاست به یکی از شاخص های پررنگ در قیاس جوامع در حوزه فرهنگ بدل شده است. از سویی دیگر مطالعه کتاب و کتابخوانی تاثیر بسیار زیادی در رشد پیشرفت افراد و جوامع مختلف دارد؛ امروزه، کشورهایی که کتابخوانی را در اولویت برنامه های خود قرار داده اند، از رشد علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی زیادی برخوردار شده اند. 

غفار عزیزی در مقاله ای با عنوان «نقش کتاب در توسعه فرهنگ جامعه» به درستی اشاره می کند که: «رشد کتابخوانی شرط نخست توسعه فرهنگی و اقتصادی است. هیچ ملتی بدون توجه به امر کتاب و کتابخوانی به شاخص های توسعه دست نیافته است. توسعه بدون بستر فرهنگی در هیچ جای دنیا به نتیجه ای مطلوب منتهی نشده است». اهمیت نقش کتاب در توسعه فرهنگی تا بدان جاست که امروزه میزان زمانی را که هر ملتی به خواندن کتاب اختصاص می دهد، با میزان توسعه آن کشور مقایسه می کنند. دستیابی به اهداف توسعه اجتماعی و فرهنگی ممکن نیست مگر به تحقق لوازم آن و کتاب و کتابخوانی یکی از مهمترین لوازم هر توسعه پایداری است.

در ایران نیز با بهره مندی از تعداد زیادی از انتشارات در حوزه های مختلف کتاب بزرگسال و کودک و نوجوان، و همچنین شبکه قدرتمندی از شرکت های پخش کتاب و سایت های عرضه کتاب های دیجیتال، در کنار نقش پررنگ حاکمیت در برگزاری نمایشگاه های کتاب و تخصیص یارانه به عموم مردم برای ترغیب و تشویق خرید کتاب، شاهد تلاش هایی در جهت توسعه و ترویج کتاب و کتابخوانی هستیم.

منطقه لارستان، به پشتوانه تاریخچه و جایگاه تاریخی، سابقه بالای فرهنگی و ارتباط با مردمان کشورهای حوزه خلیج فارس، همواره مورد توجه بوده است و نویسندگان و اندیشمندان بزرگی را در حوزه های مختلف در خود پرورش داده است.

برای آشنایی بهتر با نقش کتابفروشی های محلی و کوچک شهرها در تقویت فرهنگ و گسترش کتابخوانی بهتر است با علی اصغر سیدآبادی، نویسنده کتاب، در گفتگو با رسانه فرصت امروز همراه شویم؛ او معتقد است:

«فروشگاه های بزرگ شاید بتوانند در حجم کتاب و محصول و تنوع سلیقه حرف اول را بزنند، اما کتابفروشی های کوچك در حوزه نرم افزاری و ایده و گفت وگو ظرفیت های بیشتری دارند»

ظرفیتی که می توان در بعضی از کتابفروشی های شهر لار هم دید. گرچه همین کتابفروشی ها نیز به علت مشکلات مالی در حال تغییر کاربری به نوشت افزار و یا فروش محصولات فرهنگی دیگری هستند. سیدآبادی معتقد است: «ما سه نوع کتابفروشی را می توانیم از هم تفکیک کنیم؛ کتاب فروشی های زنجیره ای و بزرگ، کتابفروشی های کوچک و مستقل و کتابفروشی های محلی. هرکدام از اینها کارکرد متفاوتی دارند. شکل گیری فروشگاه های بزرگ هم به زیان کتابفروشی های کوچک و مستقل بوده و هم به زیان کتابفروشی های محلی. موضوع بعد این است که با شکل گیری فروشگاه های بزرگ، احتمالا کتابفروشی های کوچک و محلی تغییری در کار خود بدهند و تعریف تازه ای از کسب و کارشان ارایه کنند که متاسفانه خیلی از آنها موفق نبوده اند. کتابفروشی های محلی یك جور پاتوق های روشنفکری هستند که مشتریان تصور می کنند علاوه بر خرید کتاب، حضورشان در آنجا تمایزبخش است. طبیعی است که شکل گیری فروشگاه های بزرگ بر اقتصاد کتابفروشی های کوچک تاثیر دارد، اما مشکل نرفتن به کتابفروشی، فراگیرتر و مهم تر است. با این همه اگر کتابفروشی های محلی، خود را به گونه ای تعریف کنند که روی مخاطبانی مانند زنان خانه دار و کودکان و نوجوانان متمرکز شوند، رونق بیشتری می گیرند. در حال حاضر بخش بزرگی از رمان های عامه پسند در کتابفروشی های محلی ارائه می شود». 

کتاب فروشی های شهر لار را عموماً باید همان کتابفروشی های محلی دانست که لزوم حمایت و برقراری ارتباط بین آنها با مشتریانشان، سبب تقویت ترویج کتاب و کتابخوانی در منطقه خواهد بود. حمایت از فروشگاه های کتاب، در کنار تلاش گردانندگانشان در حفظ ارتباط مستمر و توجه به نیازهای مخاطب، موجب رونق این واحدهای مهم فرهنگی و همچنین رضایت قشر علاقه مند به کتاب می گردد. شهر لار دارای چند کتابفروشی است که معمولاً هر کدام در زمینه خاصی فعالیت می کنند، اما متأسفانه در چند سال اخیر تعدادی از آنها به دلیل مشکلات در تأمین اجاره محل و عدم انتفاع مالی مناسب از کسب و کار خود، تعطیل شده اند.

چارسوق لارستان، در قدم اول برای آشنایی بیشتر با کتابفروشی های سطح شهر لار، تأثیر آنها در شهرستان، زمینه فعالیت و ضرورت حمایت از آنها، به طور مختصر به معرفی چند کتابفروشی شناخته شده شهر پرداخته است. تلاش بر این است به تدریج اطلاعات این کتابفروشی ها تکمیل گردد تا علاوه بر اطلاع همشهریان، بتوان از این قشر در جهت حمایت از فعالیت های ترویج کتاب و کتاب خوانی در شهر حمایت کرد:

در گفت و گویی که زینب دلام (خبرنگار چارسوق لارستان) با مسئولین کتابفروشی های شهر داشته است، از آنان در مورد مشکلات این شغل پرسیده شده، که اغلب آنها به موارد زیر اشاره نمودند:

۱. بعد از همه گیری کرونا و شرایط تورمی، در کنار موج جدید گرانی ها، که شامل همه کالاها از جمله کتاب و محصولات فرهنگی هم شده است، مردم میل کمتری به خرید کالای فرهنگی دارند.

۲. اقبال بیشتر مردم به خرید اینترنتی کتاب به واسطه فراگیری شبکه های اجتماعی و بلاگرهای حوزه کتاب (که البته نگاه برخی از آنها صرفاً تجاری است و نه فرهنگی!)، موجب شده که مخاطبان به خرید کتاب از کتابفروشی های شهر توجه کمتری داشته باشند.

 3. صدور مجوز برای نمایشگاه های کتاب در پارک ها و معابر که کتاب ها را با تخفیف هایی خارج از عرف و با کیفیت پایین تر از استانداردهای صنعت نشر ارائه می کنند، باعث کاهش فروش کتابفروشی های شهر شده است.

۴. عدم وجود اتحادیه مستقل برای کتابفروشان و صنف کتابفروش در شهرستان و در حقیقت عدم وجود فرصت هم افزایی یا مشارکت صنفی برای رشد کسب و کارهای هم صنف.

5. هزینه های جاری زیاد کتابفروشی ها مانند اجاره بهای بالا، هزینه حمل و نقل زیاد کتاب از شهر تهران به لار در کنار سود محدود و جمعیت محدود متقاضی کالاهای فرهنگی

با توجه به مشکلاتی که کتابفروشان شهر به آن اشاره نمودند، به نظر می رسد همشهریان محترم در راستای حمایت از این واحدهای فرهنگی، شایسته است تا حد امکان، با خرید از کتابفروشان شهر، به جای خرید اینترنتی، به ادامه فعالیت این صنوف فرهنگی و ترویج کتابخوانی، کمک نمایند. همچنین پیشنهاد می شود کتابفروشان شهر نیز با توسعه سبد و تنوع موضوعی کتاب های خود بتوانند نیازهای قشر کتاب خوان منطقه را برطرف نمایند تا علاوه بر جلوگیری از اتلاف زمان و تحمیل هزینه ارسال (و آسیب های ناشی از حمل و نقل کالا) به خریدار، باعث رونق کتابفروشی های فعال در شهر شوند.

این یادداشت مقدمه ای برای ورود به مسأله و توجه به نقش کتابفروشی های محلی در ترویج کتابخوانی در منطقه بود و در مطالب آینده به بحث های مرتبط با کتاب و کتابخوانی بیشتر خواهیم پرداخت.