به گزارش چارسوق لارستان به نقل از میراث آریا، محمد ثابت اقلیدی امروز 25 مردادماه 1403 با بیان اینکه آب‌انبار تاریخی «هشت پَخ» به شماره ملی 34144 در فهرست آثار ملی ایران جای گرفته است، گفت: این آب‌انبار به دلیل فرم معماری هشت گونه که دارد به هشت پَخ معروف شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس افزود: یکی از ویژگی‌های این بنای ملی نوع شکل آن است به‌طوری‌که پلان مخزن آب‌انبار از بیرون دارای فرمی هشت‌ضلعی و از داخل فرم دوازده ضلعی دارد. این نوع ساخت در احداث آب‌انبارهای شهر لار کمتر دیده‌ شده است و به‌احتمال‌ زیاد این آب‌انبار از معدود آب‌انبارهایی است که تعداد اضلاع آن از درون و بیرون متفاوت است.

ثابت اقلیدی با بیان اینکه بنا در وضعیت ایستایی خوبی به سر می‌برد، گفت: این بنای ملی دارای ارزش فرهنگی حفظ، معرفی و مستندسازی سنت های خاص معماری آب انبارهای لار همچنین ارزش هنری (نحوه ساخت، نوع ساخت، نوع گنبد، پلان 12 ضلعی گنبد) و ارزش معماری (نمونه ی منحصر به فرد از آب انبارها به علت داشتن اضلاع دوازده‌گانه در مخزن و گنبد) است.

به دلیل خشکی آب‌وهوای بخش عمده‌ای از کشور و عدم ریزش باران کافی در بیش از شش ماه سال در اکثر نقاط و درنتیجه فصلی بودن آب رودخانه‌ها و عدم دسترسی به آب، تمهیدات گوناگونی جهت تأمین آب شیرین در فصول خشک‌ سال شده است. در این رابطه، آب‌انبار همان‌گونه که از نامش پیداست، برای ذخیره‌ی آب در فصول پرآب و استفاده از آن برای سایر ایام سال احداث می‌شده است. بدین ترتیب نیاز مردم باعث شده در شهرهای گرم و خشک، هر محله برای خود یک یا چند آب‌انبار داشته باشد. در لارستان نیز آب‌انبار از ابنیه مهم شهری بوده و گنبدهای حجیم آب‌انبارهایش در سیمای شهر خودنمایی می‌کرده است.

آب‌انبار هشت پَخ لار نیز نظیر نمونه‌ای مشابه، وظیفه‌ی آب‌رسانی به محلات مسکونی را داشته است. قدمت آب‌انبار به دوره قاجاریه باز می‌گردد. قطر درونی و بیرونی بنا نیز به ترتیب در حدود 11 و 16 متر و مساحت آن حدود 205 مترمربع است.

بنا دارای چهار دهانه غیر قرینه است. دلیل این غیر قرینگی نزدیکی به خانه‌ها در شرق آب‌انبار است که امکان آبگیری درست را نمی‌داده است.

بنابراین گزارش هم‌اکنون این اثر تحت نظارت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است و هرگونه دخل و تصرف و عملیات که منجر به تخریب و یا تغییر هویت آن شود برابر مواد ۵۵۸ لغایت ۵۶۹ از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی، تعزیرات و مجازات از دارنده جرم محسوب می‌شود و مرتکب مشمول مجازات قانونی خواهد شد و مرمت و بازسازی اثر صرفاً با تائید و نظارت این وزارت خانه ممکن خواهد بود.